Μονή Σίμωνος Πέτρας

Το επταόροφο μοναστήρι της Σιμωνόπετρας είναι το τολμηρότερο οικοδόμημα του Αγίου 'Ορους και ένα θαύμα στη μοναστηριακή αρχιτεκτονική. Στέκει κυριολεκτικά σκαρφαλωμένο πάνω σε ένα απότομο πύργινο βράχο και αγναντεύει με όλη την επιβλητικότητά του τη γαλάζια, συνήθως, θάλασσα της νοτιοδυτικής πλευράς της χερσονήσου. τιμάται στη Γέννηση του Χριστού (25 Δεκεμβρίου) σε ανάμνηση του οράματος του ιδρυτή του. Η ίδρυση του μοναστηριού οφείλεται στον όσιο Σίμωνα, που έζησε στο 'Ορος στα μέσα περίπου του 13oυ αιώνα. Ειδικότερα, ο όσιος αυτός ασκήτευε εδώ κοντά, όταν είδε ένα φως πάνω στο βράχο τη νύκτα των Χριστουγέννων , από το οποίο οδηγημένος ήρθε στο σημείο αυτό και άρχισε το κτίσιμο του μοναστηριού. Στο δύσκολο έργο του τον βοήθησαν και οι άλλοι μοναχοί, που ήρθαν να μονάσουν κοντά του και που μερικοί από αυτούς διέθεσαν γι' αυτό και την ατομική τους περιουσία. Σύμφωνα όμως με μια σχετική παράδοση που αναφέρεται στο κτίσιμο της μονής, η πρώτη εκείνη ομάδα του Σίμωνα άρχισε να φοβάται, όσο ανέβαινε ψηλά, μέχρι το σημείο που αποφάσισαν όλοι να φύγουν αφήνοντας το έργο στη μέση. Τη στιγμή αυτή και προτού αναχωρήσουν οι πατέρες έστειλε ο Σίμων τον υποτακτικό του Ησαία να τους κεράσει, αλλά αυτός ξαφνικά γλύστρησε και έπεσε κατρακυλώντας πάνω στις προεξοχές του βράχου. Το θαύμα όμως έγινε και ο μοναχός στάθηκε όρθιος χωρίς να πάθει το παραμικρό και μαζί με αυτόν και ο δίσκος με τα σερβίτσια. Τότε, σύμφωνα με την παράδοση, εμψυχώθηκαν οι κτίστες και συνέχισαν τις εργασίες μέχρι το τέλος. Ο Σίμων ονόμασε από την αρχή το μοναστήρι «Νέα Βηθλεέμ», αλλά αργότερα αυτό πήρε τη σημερινή του ονομασία από τον ιδρυτή του και την πέτρα πάνω στην οποία είναι κτισμένο. Οι αρχικές οικοδομές αυξήθηκαν χάρη σε μια γενναία χορηγία του Σέρβου ηγεμόνα Ιωάννη Ούγγλεση το 1362 που, σύμφωνα με χρυσόβουλλό του, έστειλε εδώ τον επιστάτη Ευθύμιο με δώρα πολλά και πλούτη για να βοηθήσει στην αποπεράτωση της μονής. 'Ετσι, χάρη και σε διάφορες άλλες δωρεές, άρχισε μια καλή περίοδος στην ιστορία της. Στο Γ 'Τυπικό του Αγίου 'Ορους (1394) τη βρίσκουμε στην εικοστή τρίτη θέση ανάμεσα στα άλλα μοναστήρια και την ίδια αυτή εποχή διαθέτει μερικά μετόχια σε διάφορα μέρη έξω από το 'Ορος.
Στη συνέχεια όμως δυσάρεστα περιστατικά σταμάτησαν την ανοδική πορεία της μονής .Μια πυρκαγιά που έγινε το 1581 την κατέστρεψε ολόκληρη μαζί και με το αρχείο της, και, αφού ξανακτίστηκε, κάηκε πάλι από μια δεύτερη το 1626. 'Ετσι, καθώς ήταν φυσικό, η μονή έπεσε σε μεγάλη οικονομική κρίση και για το λόγο αυτό αναγκάστηκε να γίνει ιδιόρρυθμη, στο τέλος του 17oυ αιώνα. Τα πράγματα ωστόσο δεν άλλαξαν και συνεχίστηκε η παρακμή του μοναστηριού, που τη φορά αυτή μάλιστα πλησιάζει σε τέλεια σχεδόν ερήμωση. Ευτυχώς γι' αυτό, το 1762 ήρθε εδώ από την Καψάλα ο Σέρβος ιερομόναχος Παίσιος Βελιτσκόφσκυ μαζί με άλλους μοναχούς, που, αν και έμεινε μόνο λίγο καιρό, βοήθησε αρκετά το μοναστήρι. Γι' αυτό επίσης φρόντισε πολύ ο Ιωάσαφ από τη Μυτιλήνη συγκεντρώνοντας χρήματα από διάφορες κατευθύνσεις και αποκτώντας για λογαριασμό του μοναστηριού το αριστερό χέρι της αγίας Μαγδαληνής, που βρίσκεται μέχρι σήμερασ'αυτό. Μετά από τις τελευταίες αυτές προσπάθειες και ξεπερνώντας κάπως τη μεγάλη κρίση του, το μοναστήρι έγινε ξανά κοινόβιο με σιγίλλιο του πατριάρχη Καλλινίκου (1801 ). Στα χρόνια της ελληνικής επαναστάσεως, όπως είδαμε και σε άλλες μονές, η Σιμωνόπετρα έμεινε με ελάχιστους μοναχούς και έφτασε σε σημείο να κλείσει για λίγο καιρό. Στο τέλος του περασμένου αιώνα (28 Μαίου 1891) έλαβε χώρα μια ακόμη φοβερή πυρκαγιά, από την οποία κάηκε πια ολότελα μαζί με το καθολικό και τη βιβλιοθήκη της. μόλις που κατόρθωσαν οι μοναχοί της να σωθούν την τελευταία στιγμή από κάποιο άνοιγμα παίρνοντας μαζί τους και τα άγια λείψανα. Και πάλι όμως ξανακτίστηκε με εράνους στη Ρωσία και προστέθηκε ακόμη η καινούργια επταώροφη πλευρά, που είχε αρχίσει να κτίζεται το 1864 επί ηγουμενίας Νεοφύτου. Το καθολικό, τιμώμενο στη Γέννηση του Χριστού, ανοικοδομήθηκε μετά την τελευταία πυρκαγιά και εμφανίζεται σχετικό μικρό. για την ώρα μένει χωρίς τοιχογραφίες. Βρίσκεται στο μέσο περίπου της στενόχωρης αυλής και ο νάρθηκάς του ενσωματώνεται στη δυτική πτέρυγα των κελλιών . Η μονή διαθέτει και πολλά παρεκκλήσια. Μέσα σ' αυτή βρίσκονται τα εξής 4: του Αγίου Γεωργίου, της Αγίας Μαρίας Μαγδαληνής, του Αγίου Χαραλάμπους και των Αρχαγγέλων , όλα χωρίς τοιχογραφίες, και έξω άλλα 11 , στο κοιμητήρι, στον αρσανά και στα διάφορα εξαρτήματά της, κελλιά και καθίσματα. Πολλά από αυτά κάηκαν κατά τη μεγάλη πυρκαγιά στο ’γιον 'Ορος τον Αύγουστο του 1990. Στη μονή ανήκουν επίσης 5 κελλιά στην περιοχή των Καρυών , από τα οποία των Αγίων Πάντων χρησιμεύει για αντιπροσωπείο της, μερικά άλλα κτίρια εκεί, καθώς και στη Δάφνη, που τα ενοικιάζει σε υπηρεσίες και ιδιώτες. Τέλος, η μονή διαθέτει τα εξής μετόχια έξω από το ’γιον 'Ορος: της Αναλήψεως στην Αθήνα, του Αγίου Χαραλάμπους στη Θεσσαλονίκη, του Ευαγγελισμού στην Ορμύλια της Χαλκιδικής, του Αγίου Αρτεμίου και Αγίου Αντύπα στη Σίφνο και της Παναγίας της Τρύγης στη Λήμνο. Από άποψη κειμηλίων η Σιμωνόπετρα, χωρίς να εμφανίζεται εξαιρετικά πλούσια, διαθέτει ένα τεμάχιο Τιμίου Ξύλου, λείψανα διαφόρων αγίων, όπως το χέρι της αγίας Μαγδαληνής και του αγίου Διονυσίου του «εν Ζακύνθω», ιερά άμφια και λειτουργικά σκεύη, σταυρούς, εγκόλπια, πολύτιμα καλύμματα Ευαγγελίων , φορητές εικόνες κτλ. Η βιβλιοθήκη ήταν αξιόλογη μέχρι την τελευταία πυρκαγιά του 1891. Είχε πολλά, ανάμεσα στα οποία και σπουδαία εικονογραφημένα, χειρόγραφα, που μόλις πρόλαβε να καταλογραφήσει ο Σπ. Λάμπρος. Σήμερα η μονή έχει να παρουσιάσει 123 νεότερα χειρόγραφα στο σκευοφυλάκιό της, ενώ σε άλλο χώρο ένα μεγάλο σχετικά αριθμό εντύπων βιβλίων . Η μονή της Σιμωνόπετρας ακολουθεί το κοινοβιακό σύστημα ζωής και διοικήσεως και κατέχει τη δέκατη τρίτη θέση μεταξύ των αθωνικών μοναστηριών. Τη στιγμή αυτή περνά μια καλή περίοδο στην ιστορία της και αριθμεί συνολικά 100 περίπου μοναχούς.